09.03.2020 tarihinde petrol fiyatları son 4 yılın en düşük seviyesine geriledi. Asya borsalarının açılmasıyla brent petrolün varil fiyatı ani şekilde %30'luk bir düşüşle $28 - $30 bandına indi. Daha sonradan biraz toparlasa da hala $35 dolar seviyelerinde. Peki dünya koronavirüs salgınıyla uğraşırken nereden çıktı bu petrol savaşı.
Hali hazırda dünya petrol piyasası koronavirüsün petrol talebini azaltması ile son bir aydır dalgalanma içerisindeydi. Talebin azalmasıyla birlikte Suudi Arabistan, Rusya'dan petrol üretimini 1,5 milyon varil azaltma talebinde bulundu. Geçtiğimiz günlerde OPEC toplantısında Viyana'da bu durum görüşülürken, ekonomisi petrol ve doğal gaz üzerine kurulu Rusya'dan bu talebe olumsuz cevap geldi. Rusya bu cevabı verdiği an piyasalar hızlı bir tepki gösterdi ve brent petrolün varil fiyatı %10 değer kaybetti. Asıl düşüş ise Suudi Arabistan'ın misillemesi ile geldi. Suudiler ellerindeki yedek üretim kapasitesini devreye soktu. Yani bir nevi madem sen üretimi düşürmüyorsun ben de üretimi artırıp fiyatları düşürerek senin ekonomini çökertirim mesajı verdi. Rusya'da sabah saatlerinde piyasalar alt-üst olurken bir hamle de Rusya’dan geldi. Ülkede 1 doların 73.57 ruble olmasının ardından Rusya Merkez Bankası, dolar alımını 30 gün boyunca durdurdu.
Peki fiyatlar düşünce en çok kim kaybeder? Rusya, İran, Venezuela, ABD gibi kaya petrolü üreticileri. Neden bu ülkeler en çok kaybedenler olur? Çünkü Suudi Arabistan gibi ülkelerde petrolün varilinin üretim maliyeti 10 dolarken, bir varil kaya petrolünün üretim maliyeti $20 - $25 dolar civarında. Bu işin iletimi işlenmesi gibi konuları da düşünürsek Rusya'nın petrolden kar edebilmesi için petrolün en az $42 dolardan satılması gerekiyor. Yani Suudi Arabistan petrol fiyatlarını düşürerek Rusya'ya şimdiden ciddi bir darbe vurmuş durumda. Fakat bu durumun uzun sürmeyeceği düşünülüyor. Rusya kaybederken aynı zamanda Suudi de kaybediyor. Ama diğer ülkelerin ekonomilerinin daha erken çökeceğini hesap ettiler diye düşünüyorum. Bir de Muhammed Selman ülke içi darbe yapıp muhalif prensleri hapse tıktı. Dikkati mi dağıttı bilinmez.
İşin Arkasındaki Ülke Tabi ki Amerika.
İşin arkasında Amerika varken ve yukarıda da belirttiğimiz gibi Amerika'da kaya petrolü üreticisi iken bu kadar etkilenmeyecek olmasının sebebi; Amerika'nın petrol ihraç eden bir ülke olmaması. Amerika kendi çıkardığı petrolü gelecek için kendisine saklarken üzerine bir de petrol ithal eden bir ülke konumunda. Suudi Arabistan'ın böyle bir kararı tek başına aldığını tabi ki düşünmüyoruz. Bu durumdan diğer ülkeler kadar olmasa da Suudi ekonomisi de etkilenecek fakat işin birde Aramco boyutu var. Konuyla ilgili Hürriyet Gazetesinde şöyle bir haber var;
"Rusya’nın ABD ile rekabet için üretimi artırarak fiyatları düşürme politikası Suudi Arabistan’da borsaların çakılmasına neden oldu. Borsa yüzde 7, Suudi Aramco hisseleri yüzde 6 değer kaybetti. Aramco, halka arz değerinin de altına düştü. Bloomberg haber sitesi, Suudi Arabistan’ın müşterilerine fiyat indirimi yaparak petrol piyasasında kaos oluşturmayı ve Rusya’yı piyasanın düzenlenmesi konusunda masaya çekmeyi hedeflediğini yazdı. Hürriyet’e konuşan Oxford Üniversitesi’nden Ortadoğu enerji uzmanı Justin Dargin, “Düşük petrol fiyatları koronavirüsün etkileriyle yüzleşen küresel ekonomiye canlandırıcı etkide bulunabilir. Rusya ve Suudi Arabistan anlaşmazlığının sürmesi, OPEC üyesi ülkelerin üretimi artırması ve doğal olarak fiyatların daha da inmesine neden olabilir. Ancak Rusya ikna olmazsa Suudi Arabistan petrol piyasalarını cezalandırma yoluna gidecektir" dedi.
Burada çok fazla dillendirilmeyen konu ise Aramco hisselerinin azımsanmayacak bir kısmının Çin tarafından satın alınmış olması. Suudi Arabistan bile bile kendi topuğuna sıkarken amacı hem Rusya'yı hem de Çin'i aşağı çekmek. Suudiler bunu ne kadar sürdürebilir? Aslında onların da bütçelerini denkleştirmek için daha yüksek fiyata ihtiyacı var. Bir taraftan Yemen’de, diğer taraftan Suriye’de vekalet savaşının maliyeti. Diğer yandan Mısır’da Hafter’e desteğin maliyeti. Ayrıca Prens Selman’ın iktidarını pekiştirme savaşının maliyeti. Petrol fiyatları düşük gittikçe onlar da sıkışır ve petrol fiyatları bu şekilde uzun süre dayanmaz.
Yaşanan petrol savaşlarının Türkiye'ye etkisi nasıl olur? Türkiye enerji ithal eden bir ülke. Ortalama her yıl 40 milyar dolarımızı enerji için yurt dışına gönderiyoruz. Geçen sene bunun 17 milyar doları petrol için harcandı. Şuan ki petrol fiyatları devam ederse 2020 yılında Türkiye petrole sadece 9 milyar dolar harcayacak ve yaklaşık 8 milyar dolar Türkiye'nin kasasında kalacak. Bildiğiniz gibi doğal gaz fiyatları da Rusya'dan alırken son 6 ay İran'dan alırken son 9 aylık petrol fiyatlarına bakarak belirleniyor. Uzun vadede petroldeki düşüş doğal gazı da etkileyeceği için Türkiye ekonomisine büyük yararı olacağı kesin. Sadece Türkiye ekonomisine değil vatandaşın cebine de yansıyacağını düşünüyoruz. Şimdiden benzin ve motorinde 50 60 kuruşluk indirim haberleri dolaşmaya başladı bile.
Hali hazırda dünya petrol piyasası koronavirüsün petrol talebini azaltması ile son bir aydır dalgalanma içerisindeydi. Talebin azalmasıyla birlikte Suudi Arabistan, Rusya'dan petrol üretimini 1,5 milyon varil azaltma talebinde bulundu. Geçtiğimiz günlerde OPEC toplantısında Viyana'da bu durum görüşülürken, ekonomisi petrol ve doğal gaz üzerine kurulu Rusya'dan bu talebe olumsuz cevap geldi. Rusya bu cevabı verdiği an piyasalar hızlı bir tepki gösterdi ve brent petrolün varil fiyatı %10 değer kaybetti. Asıl düşüş ise Suudi Arabistan'ın misillemesi ile geldi. Suudiler ellerindeki yedek üretim kapasitesini devreye soktu. Yani bir nevi madem sen üretimi düşürmüyorsun ben de üretimi artırıp fiyatları düşürerek senin ekonomini çökertirim mesajı verdi. Rusya'da sabah saatlerinde piyasalar alt-üst olurken bir hamle de Rusya’dan geldi. Ülkede 1 doların 73.57 ruble olmasının ardından Rusya Merkez Bankası, dolar alımını 30 gün boyunca durdurdu.
Peki fiyatlar düşünce en çok kim kaybeder? Rusya, İran, Venezuela, ABD gibi kaya petrolü üreticileri. Neden bu ülkeler en çok kaybedenler olur? Çünkü Suudi Arabistan gibi ülkelerde petrolün varilinin üretim maliyeti 10 dolarken, bir varil kaya petrolünün üretim maliyeti $20 - $25 dolar civarında. Bu işin iletimi işlenmesi gibi konuları da düşünürsek Rusya'nın petrolden kar edebilmesi için petrolün en az $42 dolardan satılması gerekiyor. Yani Suudi Arabistan petrol fiyatlarını düşürerek Rusya'ya şimdiden ciddi bir darbe vurmuş durumda. Fakat bu durumun uzun sürmeyeceği düşünülüyor. Rusya kaybederken aynı zamanda Suudi de kaybediyor. Ama diğer ülkelerin ekonomilerinin daha erken çökeceğini hesap ettiler diye düşünüyorum. Bir de Muhammed Selman ülke içi darbe yapıp muhalif prensleri hapse tıktı. Dikkati mi dağıttı bilinmez.
İşin Arkasındaki Ülke Tabi ki Amerika.
İşin arkasında Amerika varken ve yukarıda da belirttiğimiz gibi Amerika'da kaya petrolü üreticisi iken bu kadar etkilenmeyecek olmasının sebebi; Amerika'nın petrol ihraç eden bir ülke olmaması. Amerika kendi çıkardığı petrolü gelecek için kendisine saklarken üzerine bir de petrol ithal eden bir ülke konumunda. Suudi Arabistan'ın böyle bir kararı tek başına aldığını tabi ki düşünmüyoruz. Bu durumdan diğer ülkeler kadar olmasa da Suudi ekonomisi de etkilenecek fakat işin birde Aramco boyutu var. Konuyla ilgili Hürriyet Gazetesinde şöyle bir haber var;
"Rusya’nın ABD ile rekabet için üretimi artırarak fiyatları düşürme politikası Suudi Arabistan’da borsaların çakılmasına neden oldu. Borsa yüzde 7, Suudi Aramco hisseleri yüzde 6 değer kaybetti. Aramco, halka arz değerinin de altına düştü. Bloomberg haber sitesi, Suudi Arabistan’ın müşterilerine fiyat indirimi yaparak petrol piyasasında kaos oluşturmayı ve Rusya’yı piyasanın düzenlenmesi konusunda masaya çekmeyi hedeflediğini yazdı. Hürriyet’e konuşan Oxford Üniversitesi’nden Ortadoğu enerji uzmanı Justin Dargin, “Düşük petrol fiyatları koronavirüsün etkileriyle yüzleşen küresel ekonomiye canlandırıcı etkide bulunabilir. Rusya ve Suudi Arabistan anlaşmazlığının sürmesi, OPEC üyesi ülkelerin üretimi artırması ve doğal olarak fiyatların daha da inmesine neden olabilir. Ancak Rusya ikna olmazsa Suudi Arabistan petrol piyasalarını cezalandırma yoluna gidecektir" dedi. Burada çok fazla dillendirilmeyen konu ise Aramco hisselerinin azımsanmayacak bir kısmının Çin tarafından satın alınmış olması. Suudi Arabistan bile bile kendi topuğuna sıkarken amacı hem Rusya'yı hem de Çin'i aşağı çekmek. Suudiler bunu ne kadar sürdürebilir? Aslında onların da bütçelerini denkleştirmek için daha yüksek fiyata ihtiyacı var. Bir taraftan Yemen’de, diğer taraftan Suriye’de vekalet savaşının maliyeti. Diğer yandan Mısır’da Hafter’e desteğin maliyeti. Ayrıca Prens Selman’ın iktidarını pekiştirme savaşının maliyeti. Petrol fiyatları düşük gittikçe onlar da sıkışır ve petrol fiyatları bu şekilde uzun süre dayanmaz.
Yaşanan petrol savaşlarının Türkiye'ye etkisi nasıl olur? Türkiye enerji ithal eden bir ülke. Ortalama her yıl 40 milyar dolarımızı enerji için yurt dışına gönderiyoruz. Geçen sene bunun 17 milyar doları petrol için harcandı. Şuan ki petrol fiyatları devam ederse 2020 yılında Türkiye petrole sadece 9 milyar dolar harcayacak ve yaklaşık 8 milyar dolar Türkiye'nin kasasında kalacak. Bildiğiniz gibi doğal gaz fiyatları da Rusya'dan alırken son 6 ay İran'dan alırken son 9 aylık petrol fiyatlarına bakarak belirleniyor. Uzun vadede petroldeki düşüş doğal gazı da etkileyeceği için Türkiye ekonomisine büyük yararı olacağı kesin. Sadece Türkiye ekonomisine değil vatandaşın cebine de yansıyacağını düşünüyoruz. Şimdiden benzin ve motorinde 50 60 kuruşluk indirim haberleri dolaşmaya başladı bile.
