Korona virüs nedir?
Coronavirus’lar (CoV), soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) ve Ağır Akut Solunum Sendromu (SARS-CoV) gibi daha ciddi hastalıklara kadar çeşitli hastalıklara neden olan büyük bir virüs ailesidir.Coronavirus’lar zoonotik olup, hayvanlardan bulaşarak insanlarda hastalık yapabilir. Detaylı araştırmalar sonucunda, SARS-CoV'un misk kedilerinden, MERS-CoV'un ise tek hörgüçlü develerden insanlara bulaştığı ortaya çıkmıştır. Henüz insanlara bulaşmamış olan ancak hayvanlarda saptanan birçok coronavirüs mevcuttur.
"Yeni" koronavirüs nedir?
Yeni koronavirüs (nCoV), daha önce insanlarda tanımlanmamış yeni bir koronavirüs suşudur. Şu an, 2019-nCoV olarak adlandırılan yeni veya "Novel" koronavirüs, salgının Aralık 2019'da Çin'in Wuhan kentinde bildirilmesinden önce tespit edilmemişti.
Bu hastalık ne kadar tehlikelidir?
Diğer solunum hastalıklarında olduğu gibi, 2019-nCoV enfeksiyonu burun akıntısı, boğaz ağrısı, öksürük ve ateş gibi hafif semptomlarla seyredebileceği gibi, bazı kişiler için daha şiddetli olabilir ve zatürre veya nefes alma zorluklarına yol açabilir. Hastalık nadiren ölümcül olabilir. Yaşlı insanlar ve önceden altta yatan hastalıkları (diyabet ve kalp hastalığı gibi) bulunan kişiler virüse karşı daha savunmasız olabilecekleri için hastalığı ağır geçirebilirler.
Yeni koronavirüs insandan insana bulaşıyor mu?
Evet, yeni koronavirüs insandan insana bulaşıyor. Şu ana kadar hastalığın solunum damlacıkları yoluyla bulaştığı bildirilmiştir. Hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virüs içeren solunum salgısı damlacıkları, sağlam kişilerin solunum yolu yüzeylerine temas ederek, bu kişilerin hastalanmasına neden olur. Hastalığın bu şekilde insandan insana bulaşması için yakın temas (1 metreden yakın) gereklidir.
Bu virüs nasıl yayılır?
-Yeni koronavirüs, esas olarak enfekte olmuş bir kişiyle temas yoluyla, örneğin bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında ortaya çıkan solunum yolu damlacıkları veya burun akıntısı yoluyla yayılan bir solunum virüsüdür.
-Herkesin iyi bir solunum hijyeni uygulaması önemlidir. Örneğin, dirseğinizi bükerek dirsek iç kısmına hapşırın veya öksürün veya bir mendil kullanın ve hemen kapalı bir çöp kutusuna atın.
-İnsanların ellerini sabun ve su ile düzenli olarak yıkaması veya alkol bazlı dezenfektanla temizlemesi çok önemlidir.
Kuluçka süresi ne kadardır?
Kuluçka dönemi, enfeksiyon ile hastalığın klinik semptomlarının başlangıcı arasındaki zamandır. Kuluçka dönemiyle ilgili mevcut tahminler 2-11 gün arasında değişmekte olup daha fazla veri elde edildikçe bu tahminler daha kesin hale gelecektir. MERS ve SARS gibi diğer koronavirüs hastalıklarından elde edilen bilgilere dayanarak, 2019-nCoV kuluçka süresi 14 güne kadar olabilir.
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Hastalık, 2-14 gün süren bir kuluçka süresinden sonra birden başlayan yüksek ateş (39 derece), öksürük ve nefes darlığı ile karakterlidir. Bazı hastalarda boğaz ağrısı ve burun akıntısının da olduğu görülmüştür. Hastalık genellikle orta-ağır bir klinik seyir göstermektedir. Ağır hastalanan ve ölen kişilerin büyük kısmı ileri yaştaki (>65y), altta yatan hastalıkları (akciğer hastalıkları, organ yetmezlikleri, kanser, diyabet, bağışıklık baskılayan hastalıklar) olan kişilerden oluşmaktadır. Genç sağlıklı erişkinlerde hastalık nispeten hafif seyretmektedir.
Tanısı nasıl konulur?
2019 Yeni Coronavirus tanısı için gerekli moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında yapılmaktadır
2019-nCoV'nin önlenmesinde ve tedavisinde antibiyotikler etkili midir?
Hayır, antibiyotikler virüslere karşı etkili değildir, sadece bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkilidir. Yeni koronavirüs bir virüstür ve bu nedenle antibiyotikler bir önleme veya tedavi aracı olarak kullanılamaz.
Evcil hayvanlardan 2019-nCoV bulaşabilir mi?
Hayır, şu anda, kediler ve köpekler gibi evcil hayvanların enfekte olduğuna veya 2019- nCoV'yi bulaştırdığına dair bir kanıt yoktur.
Türkiye’den bildirilen Yeni Koronavirus (2019-nCoV) vakası mevcut mudur?
Yeni Koronavirus (2019-nCoV) enfeksiyonunun yoğun olarak görüldüğü bölgelerden ülkemize gelen ve herhangi bir solunum yolu semptomu gösteren kişiler, uygun şartlarda izole edilerek hastalık olasılığı açısından değerlendirilmekte ve solunum numunesi alınmaktadır. Bu kapsamda değerlendirilen vakalarda şu ana kadar Yeni Koronavirus (2019- nCoV) hastalığı 11.03.2020 tarihi itibariyle sadece 1 kişide rastlanmıştır. İçinde bulunduğumuz yüzyılda ulaşım olanaklarının artması ve vaka görülen ülkelerle olan ticari ve kültürel ilişkiler dikkate alındığında dünyadaki birçok ülke gibi ülkemizde de vakaların görülme ihtimali bulunmaktadır.
Nasıl Korunmalıyız:
- Ellerinizi sık sık, en az 20 saniye süreyle su ve sabunla yıkayın. Su ve sabun mevcut değilse alkol bazlı el ovma solüsyonu kullanarak ellerinizi temizleyebilirsiniz,
- Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza yıkanmamış ellerle dokunmaktan kaçının,
- Ateş ve öksürüğü olan hasta insanlarla temastan kaçının,
- Halen yeni koronavirüs vakalarının yaşandığı bölgelere seyahat planlıyorsanız, kalabalık ortamlardan, hayvanlardan(canlı veya ölü), hayvan pazarlarından uzak durun,
- Çiğ veya az pişmiş hayvansal ürünlerin tüketiminden kaçının. Çiğ et, süt, yumurta veya iyi gıda güvenliği uygulamalarına göre pişirilmemiş gıdalar kontaminasyona neden olabileceğinden dikkat edilmelidir,
- Daha yaşlı yetişkinler ve altta yatan sağlık sorunları bulunan kişiler daha ciddi hastalık riski altında olabilecekleri için riskli bölgelere seyahat etmeyi planlıyorlarsa mutlaka bir sağlık uzmanına danışmalıdırlar.
- Öksürdükten ve hapşırdıktan sonra.
- Hasta ile ilgilendikten sonra,
- Yemek hazırlamadan önce, yemek hazırlarken ve sonrasında,
- Yemek yedikten sonra,
- Elleriniz kirlendiğinde,
- Hayvanlara veya hayvan atıklarına dokunduktan sonra, ellerinizi yıkayın.
- Elleriniz görünür şekilde kirlendiği zaman sabun ve akan suyla yıkayın.
- Elleriniz görünür şekilde kirli değilse su ve sabunla yıkayın veya alkol bazlı el temizleyicisi kullanın.
- Öksürürken ve hapşırırken mendille, elbisenin kolu veya dirseğin iç kısmı ağzınızı ve burnunuzu kapatın.
- Kullandıktan sonra mendili kapalı çöp kutusuna atın.
- Ateş ve öksürük şikâyetleriniz varsa seyahat etmekten kaçının.
- Ateş, öksürük varsa ve nefes almada zorluk yaşıyorsanız acilen tıbbi yardım alın ve daha önceki seyahat öykünüzü sağlık uzmanınızla paylaşın.
- Ateş ve öksürük şikâyeti olanlarla yakın temasa girmekten kaçının.
- Ellerinizi sık sık alkol bazlı el dezenfektanı kullanın ya da sabun ve suyla yıkayın.
- Göz, burun ve ağıza temas etmekten kaçının.
- Hapşırırken ve öksürürken, ağzınızı ve burnunuzu dirseğinizin içiyle veya bir peçeteyle kapatın. Peçeteyi hemen çöpe atın ve ellerinizi yıkayın.
- Yüz maskesi takmak isterseniz, maskenin ağzınızı ve burnunuzu kapattığından emin olun ve taktıktan sonra tekrar maskeye dokunmayın.
- Tek kullanımlık maskeleri, her kullanımdan sonra çöpe atın ve ellerinizi yıkayın.
- Eğer seyahatiniz sırasında hastalanırsanız, hemen ilgili taşıtın mürettebatını durumdan haberdar edin ve tıbbi destek alın.
- Tıbbi yardım alacaksanız, seyahat öykünüzü sağlık uzmanınızla paylaşın.
- Yalnızca iyi pişmiş yemekleri yiyin.
- Halka açık yerlerde tükürmeyin.
- Hasta olan hayvanlarla yakın temastan ve bu hayvanlarla birlikte seyahat etmekten kaçının.
- Son 14 gün içinde riskli bölgelere seyahat ettiyseniz ve ateş, öksürük veya nefes almada zorluk çekiyorsanız, derhal tıbbi yardım alın.
- Ancak herhangi bir sağlık tesisine gitmeden önce, telefonla arayarak son seyahatiniz ve belirtileriniz hakkında bilgi verin.
- Hastalığınızı bulaştırmamak için diğer insanlarla temastan kaçının
- Hastayken kesinlikle seyahat etmeyin,
- Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu bir mendille veya kolunuzla (ellerinizle değil) kapatın, ellerinizi en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkayın ya da alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın.
- Bir maskeyi takmadan önce, ellerinizi sabun ve su ile yıkayın veya alkol bazlı dezenfektan ile temizleyin
- Ağız ve burnu maske ile örtün ve yüzünüzle maske arasında boşluk olmadığından emin olun.
- Maskeyi kullanırken maskeye dokunmaktan kaçının; maskenize dokunursanız, ellerinizi alkol bazlı dezenfektanla veya sabun ve su ile temizleyin.
- Maskeyi nemli olduğu anda yenisiyle değiştirin ve tek kullanımlık maskeleri tekrar kullanmayın.
- Maskeyi arkadan çıkarın (maskenin önüne dokunmayın); derhal kapalı bir çöp kutusuna atın; ellerinizi alkol bazlı dezenfektanla temizleyin veya sabun ve su ile yıkayın.
