Aşağıda belirttiğimiz gıdaları illa derin dondurucuya atacağım diyorsanız tabii ki dondurabilirsiniz, derin dondurucunun özelliğine göre -24, -26 dereceden önce donan tüm gıdalar derin dondurucuda dondurulabilir fakat bazı gıdaların dondurulması önerilmez. Bazı gıdalar donup tekrar çözdüğünde tüketilemez hale gelir bazılarının lezzeti azalır bazılarının görünümü eski haline gelmez ve tüketmek istemezsiniz. Bugün sizin için bu gıdaların hangileri olduğunu derledik.
1- Soğuk Etler
Soğuk etler deyince olur mu öyle şey askeriyenin buzhanelerinden haberiniz yok herhalde 40-50 yıllık etler var dediğinizi duyar gibiyiz. Burada bahsetmek istediğimiz soğuk et "lunch meat" diye geçen Türkçe 'ye soğuk et veya soğuk söğüş et diye çevrilen salam, sosis, jambon ve füme et gibi işlem görmüş etleridir. Salam ve sosis bir çok yerde buzlukta 2 aya kadar saklanabilir diye belirtilir fakat bu gibi gıdalar içinde çok çabuk mikroorganizma üretebildiği için çok zorda kalmadıkça biz o 2 ayı da önermiyoruz. İşlem görmüş etler kontrollü atmosferde paketleme, tütsüleme, kurutma, katkı maddesi ilavesi gibi işlemler dolayısıyla raf ömrü bildiğimiz kırmızı etten daha fazla raf ömrüne sahiptir fakat açıldıkları anda en kısa sürede tüketilmesi önerilir. Füme et kesinlikle dondurulmaması gereken etlerdendir. Satın alındıktan sonra en fazla 1 hafta içinde tüketilmesi gerekir.
2- Vakumlu Ürünler
Vakum gıdaların ömürlerini ve dayanma sürelerini genel olarak 2 katına çıkarır fakat her ne kadar dondurulabilir olsa da vakumlu bir gıdayı dondurmanız önerilmez. Zaten vakumla fiziksel bir değişime zorlanmış gıdanın dondurularak ikinci kez bir fiziksel zorlamaya maruz kalması, o gıdanın çözdükten sonra 15 dakika içinde deforme olmasına sebep olur. Örnek olarak et üzerinden gidersek vakumlanmış etleri derin dondurucuda dondurursanız etin rengi solar ve et aşırı sertleşir. Bu durum bozulduğunu düşünmenize sebep olabilir. Çözdürüldükten sonra uzun süre kapalı kaldığı için lezzetinde azalma olur hatta kokusu bile değişir.
3- Kabuklu Yumurta
Aslında yumurta dondurulmaz diye bir durum yok. Yumurtayı dondurmak yumurta stoklamak için gayet güvenli ve etkili bir yöntemdir. İster sarısını beyazından ayırarak isterseniz de çırparak yumurtayı dondurabilirsiniz. Burada dondurulmayacak ürün kabuklu yumurtadır. Tavuğun yetiştirilme tarzına göre yumurtanın kabuk kalınlığı değişebilir. Komşunuzun tavuğunun yumurtasının kabuğu gayet inceyken marketten aldığınız kafes tavuğu yumurtasının kabuğu genelde daha kalın olur fakat kalınlığı ne kadar olursa olsun kabuklu yumurtayı dondurduğunuzda kabuğu çatlar. Bu yüzden kabuklu yumurtanın dondurulması önerilmez.
4- Haşlanmış Yumurta
Haşlanmış yumurta en çabuk bozulan gıdalardan olduğu için dondurulması önerilmez. Yani donmaz diye bir durum yok fakat güvenlik ve sağlığınız açısından donup tekrar çözdürülmüş bir haşlanmış yumurtayı tüketmeniz önerilmez. İlla dondurmanız gerekiyorsa tamamen sarısını beyazından ayırıp, sarısını tamamen havası alınmış şekilde buzdolabı poşetine koyup bu şekilde buzlukta 10-12 ay saklayabilirsiniz. Haşlanmış yumurta ne kadar dayanır yazımızı okuyarak haşlanmış yumurtanın ne kadar dayandığıyla ilgili ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz.
5- Kahve
Kahvenin dondurulup dondurulamayacağı da en çok merak edilen konular arasındadır. Kahve tabii ki dondurulabilir fakat çözerken içindeki su kristallerinden dolayı tadında ve aromasında ciddi kayıplar olur. Yani kısaca kahveyi dondurursanız kimyasal değişime uğrar diyebiliriz. Bu yüzden kahvenin dondurulması önerilmez. Eğer elinize çok yüklü miktarda kahve geçmedikçe kesinlikle dondurmayın. İlla soğuk tutmak isterseniz vakumlayıp buzdolabında saklayabilirsiniz. The Specialty Coffee Association kahvenin yeşil çekirdeği için %11-12,5 civarı nem, 20-25 derece arası oda sıcaklığı ve gün ışığına maruz kalmadan saklama öneriyor.
6- Mayonez
Mayonezde dondurulup çözdürüldükten sonra kimyasal ve fiziksel yapısı değişen yiyeceklerden. Mayonez içindeki bileşenlerden dolayı çözündüğünde içindeki bileşenler ayrılır ve yağlı bir hale gelir. Topak topak olur ve lezzetini önemli ölçüde kaybeder. Bu hale gelen mayonezi muhtemelen tüketmek istemezsiniz. Tüm bunların dışında mayonez içerisinde bolca yumurta barındıran bir ürün olduğundan ve yumurta yukarıda belirttiğimiz gibi çok hızlı bozulan bir gıda olduğundan mayonezinde kısa sürede tüketilmesi gerekir ve çok fazla saklanması önerilmez.
7- Krema
Hemen hemen hiç bir süt ürünü buzluğu sezmez. Krema buzluktan çıktıktan sonra dağılarak kremsi ve sulanmış olur. Özellikle içinde yüksek miktarda su olan ürünler, dondurucudan çıkarıldıktan sonra gevşer ve cıvır. Bu durum kremanın bozulduğunu göstermez aslında. Sadece bu duruma gelmiş kremayı kullanmak istemezsiniz. Eğer kremayı buzlukta saklamak isterseniz bunun için krema %40'tan az olmayan bir yağ içeriğine sahip olmalı, aksi takdirde gerektiği gibi donmayacaklar. Kremayı buzdolabı poşetlerinde veya hava almayan bir kap içerisinde, buzlukta 3 aya kadar saklayabilirsiniz.
8- Puding
9- Salata
Tahminimce kimse buzlukta salata saklamaya çalışmıyordur fakat yine de saklamak isteyenler için neden saklanmaması gerektiğini belirtmekte fayda var. Salatanın temel içeriklerinden marul, salatalık ve domates yüksek oranda su içerir. Bu gıdalar dondurulup çözüldükten sonra kokusunda, lezzetinde ve dokusunda ciddi değişiklikler meydana gelir. İçerdikleri su donup çözüneceği için sebzeler gevşer ve cıvır. Bu hale gelen salatayı kimse tüketmek istemez bu yüzden salataları taze taze yapıp tüketmenizi öneriyoruz.
10- Salata Sosu
Salata sosu konusu yazımızda belirttiğimiz mayonez konusuyla büyük benzerlikler içeriyor. Salata sosları, mesela mayonez gibi sosları buzdolabında saklanması gerekir. Aynı zamanda bunları açtıktan sonra hemen tüketmeniz sağlığınız için daha güvenlidir. Dondurduğunuz zaman içindeki malzemeler ayrışır. Mayonez içindeki yağ, yumurta ve sirke ayrışarak, üzerinde sıvı bir tabaka bırakır. Salata sosu konusunda çok önemli püf noktalardan biri de salatanın suyunun kurutulmasıdır. Salatanın suyunu kurutmadan sosla karıştırırsanız sos sulanır ve istediğiniz sonucu elde edemeyebilirsiniz.
11- Konserve Balık
Konserve balıklar zaten uygun koşullarda paketlenir ve çok uzun yıllar dayanır bu yüzden buzlukta saklanmasına gerek olmaz. Buzluğa koyarsanız konservenin malzemesine göre deforme olma ihtimali yüksektir. Derin dondurucuya koyulan konserveler genellikle şişer. Ne zaman şiştiğini bilmediğiniz konservenin tüketilmesi önerilmez. Eğer konserve balığı sorunsuzca dondurabildiyseniz kesinlikle buzdolabında çözdürün. Sadece balık değil hiç bir konservenin dondurulması önerilmez. Konserve ürünün raf ömrünü mümkün olduğunca uzatmaktadır zaten. Konserve balık yanlışlıkla donarsa, yalnızca kullanımdan önce uygun şekilde buzu çözülürse kullanılabilir. Ton balığı ne kadar dayanır?
12- Pirinç (Pişmemiş)
Bu listedeki belkide dondurulmasına en gerek olmayan ürün pirinçtir. Çünkü pirinç uygun koşullarda saklanırsa sonsuza kadar dayanan bir gıdadır. Sonsuza kadar dayanan bir gıdayı neden dondurmak isteyesiniz ki. Uygun koşullarda saklanmaz ise bulunduğu kap hava alıyorsa veya bol bol aç kapat yapılarak hava alması sağlanıyorsa zamanla güvelenme yapabilir. Güvelenme olmaması için bulunduğu kabın içine bir kaç defne yaprağı koyabilirsiniz. Genellikle satın aldığımız beyaz pirinç süresiz dayanırken öğütülmemiş tam pirinçler (esmer, siyah) dışındaki kepek katmanındaki yağdan dolayı 6 ay raf ömrüne sahiptir.
13- Makarna
Makarnanın pişmiş veya pişmemiş şekilde buzlukta saklanması tavsiye edilmez. İnternette çoğu sitede makarnanın buzluğa atılabileceği yazar. Bazı pişmemiş taze makarnaları buzluğa atarsınız sıkıntı olmaz fakat pişmiş bir makarnayı buzluğa atarsanız çözüldükten sonra lapa gibi bir hale gelir ve tekrar ısındıktan sonra tadı çok kötü olur. Bunun dışında genellikle makarnayı bildiğiniz gibi soslu yaparız. Soslu makarna, sade makarnaya göre çok daha çabuk bozulur. Bu yüzden makarnanız soslu ise dondurmak hiç ama hiç mantıklı değildir.
14- Mısır Gevreği
Mısır gevreği de aynı makarna gibi düşük ısılarda tatlarında azalma meydana gelir. Buzdolabında bile saklanması önerilmeyen bu gıdalar buzluğa hiç bir şekilde koyulmaması gerekir. Mısır gevreğinin raf ömrü saklama koşullarına göre değişse de raf ömrü ortalama 6-12 ay arasındadır. Mısır gevreği ilk olarak 1894 yılında John Harvey Kellogg tarafından Michigan'daki Battle Creek Sanitarium hastaları için sağlıklı olacağı düşünüldüğü için üretildi. 127 sene önce hastalar için üretilen yiyecek günümüzün hızlı akan yaşamında fazlasıyla yerini aldı.
15- Elma
Elma aslında dondurulabilir bir meyvedir. Bu listeye almamızın sebebi kullanım amacıyla alakalı. Eğer elmayı yemek için buzluğa atıyorsanız atmayın. Elma dondurulup tekrar çözdürüldüğünde dokusunda ve tadında değişiklik meydana gelir. Eğer amacınız elmayı daha sonra tatlılarda veya smoothie yaparken kullanmaksa dondurabilirsiniz. Nasıl dondurulacağıyla ilgili internette bir çok yazı bulabilirsiniz. Elmayı dondururken ki püf nokta buzlukta kararmamasını sağlamaktır. Elmanın kararmaması için C vitamini kullanılır. Eğer evinizde C vitamini yoksa limon suyu da kullanabilirsiniz.
16- Kavun
Kavun da elma gibi isterseniz dondurulabilen bir meyvedir. Küp küp doğrayıp pişirme kağıdında buzlukta dondurup daha sonra buzdolabı poşetlerine veya hava almayan bir kaba alarak buzluğa koyabilirsiniz ve bu şekilde 8 ay kadar dayanır fakat kavun buzdolabında veya derin dondurucuda saklandığında içermiş olduğu likopeni ve beta-karoteni kaybeder. Bu yüzden kavun oda sıcaklığında saklanmalıdır. Eğer kavunu dilimlenmiş şekilde satın aldıysanız oda sıcaklığında muhafaza etme şansınız kalmamış demektir. Mutlaka streç film ile sarılmalı ve buzdolabına koyulmalı en kısa sürede tüketilmelidir.
17- Enginar
Enginar taze olarak dondurulmaması gerekir. Aynı elma gibi dondurulduğu zaman tadını ve dokusunu kaybeder. Eğer enginarı dondurmak istiyorsanız biraz haşlamanız ve şoklama yöntemiyle soğutup dondurmanız gerekir. Yine elma gibi kararmaması için C vitaminine ihtiyaç duyar. Ocakta tencerede su kaynatın, enginarları içine atın ve 2,3 dakika haşladıktan sonra tencereden alın ve hemen buzlu suyun içerisine daldırıp yine hemen çıkartın. Daha sonra enginarları iyice süzüp kurutun. Birer kullanımlık ve susuz olarak buzdolabı poşetine koyup, ağzını sıkıca bağlayarak buzluğa atabilirsiniz. Enginar ne kadar dayanır?
18- Patlıcan
Patlıcan soğuğu kesinlikle sevmez. Eğer patlıcanı direk olarak buzluğa atarsanız mundar etmiş olursunuz. Patlıcanı tüketim şeklinde göre bir kaç farklı şekilde buzluğa atabilirsiniz. En önemli konu patlıcanı 15 dakika tuzda bekletmek. Tuzda bekleterek patlıcanın acılığını alabilirsiniz. Patlıcanın acı olmasının sebebi içinde bitkisel zehir olan solanin glikozitini içermesinden kaynaklanır. Bu yüzden patlıcan çiğ olarak tüketilmez. Tuzlamanın dışında patlıcan kızartılarak veya kavurularak buzlukta saklanabilir. Eğer çok fazla yağlı yemek istemiyorsanız kavurma yöntemini tercih edebilirsiniz.
19- Marul
Marul, maydanoz gibi bol su içeren sebzeler derin dondurucuda saklanmaz. Bu konuya salata başlığı altında değinmiştik fakat tekrar belirtmek gerekirse; derin dondurucuda bekleyen maydanoz, marul gibi yeşillikler donunca yumuşar ve pörsür; aynı zamanda tadını da kaybeder. Bu gibi yeşillikleri uzun süre taze olarak saklamanın yolu yıkayıp kuruladıktan sonra kağıt havluya veya beze sararak ya da bir buzdolabı poşeti içinde buzdolabında saklamaktır. Marul ana başlığı altında tere, roka ve kuzu kulağı gibi birçok yeşillik için aynı durum geçerlidir.
20- Patates
Patateste patlıcan gibi enginar gibi belli işlemlerden sonra buzluğa girebilir. Bu listeye almamızın sebebi tarladan gelen patatesin hiç bir işlem görmeden buzluğa giremeyeceğindendir. Tarladan gelip direk buzluğa giren patates filizlenerek toksik madde oluşturabilir. Eğer uygun şartlar sağlanırsa patates de dondurulabilir. Fakat hangi şartlar uygulanırsa uygulansın patates buzluğa girdikten sonra ilk günkü tazeliğini ve özelliğini kaybeder. Patateste soğuğu sevmeyen sebzelerdendir. En uygun ve kolay yöntem patatesleri kızartmalık olarak doğrayıp az biraz yağ ve tuz ile ovaladıktan sonra buzdolabı poşetlerine pay edip buzluğa koymaktır.
21- Turp
Bu sebzenin de diğer çoğu sebzede olduğu gibi derin dondurucuya direk olarak koyulamamasının sebebi bol su içermesidir. Turp sebzesinin %90'u sudan oluşmaktadır. Bu gibi sebzeleri dondurmanın en etkili yöntemi şoklama yöntemidir. Endüstriyel tipteki dondurucularda -40 derecede 10 dakika tutularak ev tipi derin donduruculara alma şansınız varsa dondurabilirsiniz diğer türlü turpta direk dondurulmaması gereken gıdalar arasında listemizde kendine yer bulmakta. Bu durum tüm kök sebzeler için geçerlidir. Eğer evde buzluğa turp koymak isterseniz en uygun yöntem rendeleyip kullanacağınız kadarını buzdolabı poşetleriyle buzluğa koymaktır.
22- Asitli İçecekler
Her türlü asitli içecek dondurulduktan sonra asit ve tat kaybına uğrar. Eğer soğusun diye buzluğa koyup unuttuğunuz bir asitli içecek olursa muhtemelen donmuş olarak bulacaksınız. Eğer hala patlamadıysa buzdolabına alarak çözülmesini sağlayabilirsiniz. Önemli olan nokta asitli içeceği tamamen çözüldükten sonra tüketmeniz gerektiğidir. En son gazı çözüldüğü için, eğer çözülmeden tüketmeye kalkarsanız meybuz tarzı bir şeyle karşılaşabilirsiniz. Oldukça zararlı olan bu içecekleri tüketmenizi önermiyoruz.
Bu 22 gıda dışında dondurulmaması gerektiğini düşündüğünüz gıdalar varsa lütfen bu gıdaları yorum kısmında belirtin ki herkes bu bilgilerden faydalansın.
