Kararsızlık öldürür... Bunun en güzel örneğini Netflix'in en büyük hiti Squid Game dizisinde görüyoruz. Beynin karar verme süreçlerini ve nasıl karar verdiğimizi hiç düşündünüz mü?
Son dönemde dünya çapında en çok ilgi gören ve en çok konuşulan dizi hiç şüphesiz Squid Game. Dizinin şiddetli sahnelerine rağmen bu kadar fazla kişi arasında popülerlik kazanmasının ardında çarpıcı estetiği ve ilginç konusu dışında, insan psikolojisine dair bağımlılık, beynin karar verme süreçleri, riskli ortamlarda karar verme gibi pek çok davranışa değinmesi de yatıyor. Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Gül Eryılmaz beynin karar verme süreçlerini şöyle açıklıyor.
Hayatımız boyunca, "Bugün ne yesem?" gibi basit ve gündelik kararlardan "Ev alsam borcumu ödeyebilir miyim?" gibi çok daha karmaşıklara kadar uzanan geniş bir yelpazede, sayısız karar alıyoruz. Peki beynimiz bu kararları nasıl veriyor? Beynimizin sosyal davranışlarımız ile ilgili orbitofrontal bölümü ödüle bakarak karar veriyor, dolayısıyla kararlarımız duygusal oluyor. Yapılan birçok çalışma da kararlarımızın zekayla ilgisi olmadığını ortaya koyuyor.
Ne kadar bilgimiz olursa olsun ya da ne kadar zeki olursak olalım karar verme beyinde tahminimizden farklı işliyor. Örneğin beynimizdeki bir çekirdek olan amigdala, "Bu riskli yapma," diyor ve korku üretiyor. Hipokampus bölgesi olan genel bellek bölgesi ise daha önce edinilmiş bilgileri ortaya seriyor. Beynin ana komuta merkezi, bu bilgileri değerlendirip tümüyle rasyonel olmayan, duygusal kararlar veriyor. Mantık görünürde var ama etkisiz. Squid Game'de olduğu gibi, risk altında iken bu süreçlerin yani ödül ve ceza sistemi gibi işlediği söylenebilir. Mantıktan bağımsız olarak ödül varsa başka karar, ceza ya da sıkıntı varsa başka karar alınabilir.
Squid Game, beynin karar verme sürecinin nelerden etkilendiğini özetleyen bir yapım. Dizi bir bağımlılık sahnesi ile başlıyor ve devamında kahramanlar sürekli riskli ortamlarda karar vermek zorunda kalıyor. Ayrıca dizide oyun için seçilen kişiler de tesadüf değil. Seçilenlere baktığımızda sosyal, ekonomik ve kişisel sorunlarının olduğu görebiliyoruz. Yani, dizi kahramanlarının ölümcül oyuna dahil olması riskli davranışlara yatkın oldukları anlamına da geliyor. Çünkü bazı kişiler daha az riskli kararlar alırken bazıları daha riskli kararlar almaya yatkın beyin yapısına sahip. Özellikle bağımlılık yapan davranışlar söz konusuysa bunlar beyinde kimyasal değişimlere sebep oluyor. Bu değişimlerin sonucunda da daha riskli kararlar alınıyor. Squid Game'de bir insanın ödül için ne kadar risk alabileceğini izlediğimiz gibi bazı sahnelerde de etik davranışların sınırını ve ortaya konulma şeklini de görüyoruz.
Kaynak: http://www.brandlifemag.com/nasil-karar-veriyoruz/
